ANKARA (AA) - ABD, Soğuk Savaş döneminde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) ile artan uzay rekabetinin etkisiyle, 1958'de sivil ve bilimsel uzay çalışmalarını tek çatı altında toplamak için NASA'yı kurdu.
Kuruluşunun ilk yıllarında Ay'a insan gönderme hedefiyle gündeme gelen NASA, Apollo görevlerinden Mars keşif araçlarına, uzay teleskoplarından Güneş'e yönelik gözlem sondalarına kadar birçok alanda araştırma yürütüyor.
AA muhabiri, NASA'nın öne çıkan çalışmalarını derledi.
"İnsan için küçük, insanlık için büyük bir adım"NASA'nın Apollo Programı, 1961'de dönemin ABD Başkanı John F. Kennedy'nin "1970 yılına kadar Ay'a insan göndermek ve sağ salim geri getirmek" hedefi üzerine başlatıldı.
Program kapsamında toplam 17 misyon planlanırken bunlardan 6'sı Ay'a inişle sonuçlandı.
ABD, bu kapsamda 20 Temmuz 1969'da Apollo 11 misyonuyla Neil Armstrong, Michael Collins ve Edwin Aldrin'i Ay'a yolladı. Komuta modülünde kalan Collins dışındaki iki astronot, Ay yüzeyine iniş yaptı.
Ay'a ayak basan ilk insan olarak tarihe geçen Armstrong'un iniş sırasında söylediği "İnsan için küçük, insanlık için büyük bir adım." sözü de hafızalara kazındı.
NASA'nın Apollo Programı çerçevesinde 12 astronot Ay yüzeyine ayak bastı. Program ise Apollo 17 misyonuyla 1972'de son buldu.
Astronotları yeniden Ay'a gönderme hedefiAy'a son insanlı uçuşunu 1972'de gerçekleştiren NASA, yaklaşık yarım yüzyıl aradan sonra Artemis Programı ile astronotları yeniden Ay'a göndermeye hazırlanıyor.
Programın ilk aşaması olan Artemis I, mürettebat olmadan 16 Kasım 2022'de fırlatıldı. Görev kapsamında Orion uzay aracı, Ay yörüngesinde bir tur atarak toplam 25 günlük uçuş gerçekleştirdi ve 11 Aralık 2022'de Pasifik Okyanusu'na başarıyla iniş yaptı.
Programın ikinci aşaması Artemis II misyonu için dört astronottan oluşan ekibin Ay'a iniş yapmadan yörüngeye ulaşması ve ardından Dünya'ya dönmesi planlanıyor.
Yaklaşık 10 gün sürecek ve Nisan 2026'da hayata geçecek bu görevde astronotlar, 10 bin 300 kilometrelik Ay yolculuğu boyunca Orion'un yaşam destek sistemleri ile manevra kabiliyetini test edecek.
Her şey planlandığı şekilde ilerlerse insanların ilk defa Ay'ın güney kutbunu inceleyeceği programın son aşaması "Artemis III" misyonunun önü de açılacak.
Program, Ay'a inişin ötesinde, insanlığı Mars'a taşıyacak uzun vadeli uzay görevlerinin altyapısını oluşturmayı hedefliyor.
Mars'ta yaşam arayışıNASA'nın erken dönem keşif programlarından biri olan Mariner serisi, 1962 ile 1973 yılları arasında Merkür, Venüs ve Mars'a yönelik insansız uzay araçlarını kapsadı.
Bu görevler, Güneş Sistemi'ndeki komşu gezegenlere dair ilk yakın plan görüntüleri ve verileri sağladı.
Mariner 9 misyonu, Mars'ın yörüngesine ilk kez giren ve gezegendeki volkanlar ile büyük kanyonları keşfeden araç oldu. O zamana dek bilim insanları, Mars'ın yüzeyinin Ay'a benzediğini düşünüyordu.
Kızıl Gezegen'e 2012'de iniş yapan Curiosity aracı, gezegenin yüzeyinde geçmişte su bulunup bulunmadığını araştırıyor ve iklim koşullarına ilişkin veri topluyor.
2021'de gönderilen Perseverance aracı da gezegenin Jezero Krateri'nde kaya ve toprak örnekleri topluyor.
Uzmanlar, bu örneklerin, geçmişte mikrobiyal yaşam bulunup bulunmadığına dair ipuçları taşıyabileceğini düşünüyor.
Uzay TeleskoplarıNASA tarafından 2009'da uzaya fırlatılan Kepler Uzay Teleskobu gibi araçlar, Güneş Sistemi dışındaki diğer yıldızların yörüngesindeki gezegenleri keşfetti.
Hubble Uzay Teleskobu, Nisan 1990'daki fırlatılışından bu yana yıldız oluşum bölgeleri, kara delikler ve uzak galaksilerle ilgili gözlemler yoluyla bilimsel veri sağlamayı sürdürüyor.
James Webb Uzay Teleskobu da 2021'de daha önce oluşmuş galaksileri ve evrenin tarihini keşfetmek için fırlatıldı. Teleskobun kayda değer keşifleri arasında pek çok yıldız, ötegezegen ve genç galaksiler yer alıyor.
Muhabir: Zeynep Katre Oran
