20 saat önce20 saat önce
Azerbaycan ve Ermenistan liderleri, Beyaz Saray'da Trump'ın ev sahipliğinde barış deklarasyonuna imza attı. Anlaşma ile kurulacak Zengezur Koridoru'nun işletmesi 99 yıllığına ABD'ye devredildi.
https://p.dw.com/p/4yjii
Azerbaycan ve Ermenistan liderleri, Trump'ın ev sahipliğindeki törende tokalaştı.Fotoğraf: Mark Schiefelbein/AP Photo/dpa/picture alliance
ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'da düzenlenen "barış zirvesinde" Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ı ağırladı. Zirvede Aliyev ve Paşinyan, Azerbaycan ile Ermenistan arasında tesis edilecek barışa yönelik yol haritasına dair ortak deklarasyon imzaladı.
Ortak deklarasyonda, "Biz ve Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan Cumhuriyeti arasında 'Barış ve Devletler Arası İlişkilerin Tesis Edilmesine Dair Anlaşma'nın üzerinde uzlaşılan metninin, tarafların dışişleri bakanları tarafından paraflanmasına tanıklık ettik" ifadesi yer aldı.
ABD Başkanı Trump, atılan imzalarla ilgili olarak "Azerbaycan ve Ermenistan çatışmaları sonsuza dek durdurma, ticaret, seyahat ve diplomatik ilişkileri başlatma ve birbirlerinin egemenlik ve toprak bütünlüğüne saygı duyma taahhüdünde bulunuyor" açıklamasını yaptı.
Trump, iki liderin "harika bir ilişkiye" sahip olacağını, "bir anlaşmazlık" yaşanırsa da kendisini arayacaklarını ve ABD olarak "durumu çözeceklerini" söyledi.
Aliyev "30 yılı aşkın süredir savaşta olduğunu" belirttiği iki ülke arasında atılan bu imzayı "tarihi" olarak tanımladı. Azerbaycan lideri, "Bugün Kafkaslar'da barış tesis ediyoruz" dedi.
İlham Aliyev, Donald Trump, Nikol Paşinyan (soldan sağa)Fotoğraf: Mark Schiefelbein/AP Photo/picture alliance
Paşinyan ise "Barış anlaşmasının paraflanması, ülkelerimiz arasındaki onlarca yıllık çatışmayı sonlandırma ve yeni bir dönem başlatma imkânı verecek" diye konuştu.
Azerbaycan ve Ermenistan arasında Dağlık Karabağ bölgesi nedeniyle biri 1990'lı yıllarda, diğeri ise 2020'de olmak üzere iki kez savaş yaşandı. 2020'de 44 gün süren savaşı kazanan Azerbaycan, Dağlık Karabağ'ın geniş kesimlerini yeniden kontrolü altına almış, Eylül 2023'te bölgedeki ayrılıkçılara yönelik 24 saatlik operasyon sonucunda da bölgeyi tamamen ele geçirmişti.
O tarihten bu yana taraflar arasında barış anlaşması için görüşmeler yürütülüyordu.
Aliyev ve Paşinyan, Trump'ı Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterme konusunda da anlaştı.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı, "Nobel Barış Ödülü'nü Başkan Trump değilse kim hak ediyor?" diye sordu. Aliyev ayrıca Trump'a ABD ile Azerbaycan arasındaki askerî iş birliğine yönelik kısıtlamaları kaldırdığı için teşekkür etti.
Paşinyan da "arabulucu" diye tanımladığı Trump olmasaydı böyle bir anlaşmanın mümkün olamayacağını ifade etti ve ABD Başkanı'nın Nobel'i hak ettiğini söyledi.
İki ülke arasında imzalanan anlaşma, Azerbaycan'ı Ermenistan üzerinden Nahçıvan'a bağlayacak olan Zengezur Koridoru'nun kurulmasını da içeriyor. Bu koridorun hayata geçirilmesi, Bakü'nün uzun süredir talep ettiği bir adımdı.
Trump, Azerbaycan'ın kendi toprağı olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ne bu koridor sayesinde erişebileceğini ancak "Ermenistan'ın egemenlik haklarına da saygı göstereceğini" belirtti.
Türkiye sınırındaki Nahçıvan'ın Azerbaycan ile doğrudan kara bağlantısı bulunmuyor.
Doğal kaynak açısından zengin ve stratejik bir bölgedeki bu koridorun geliştirilmesine ilişkin haklar ABD'ye ait olacak. İmzalanan anlaşmada bu koridordan "Trump Uluslararası Barış ve Refah Yolu bağlantı projesi" diye bahsedildi.
Trump, kendi adını taşıyan "Trump Uluslararası Barış ve Refah Yolu"nun geliştirilmesi ve işletmesinin 99 yıllığına ABD'ye devredildiğini de açıkladı.
Bakü ve Erivan, Azerbaycan-Ermenistan arasındaki çatışmaların sonlandırılmasına yönelik girişimlerde arabuluculuk etmesi için doksanlı yıllarda Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) bünyesinde kurulan ancak uzun süredir işlevini yitirmiş olan Minsk Grubu'nun resmen dağıtılması konusunda da anlaştı.
İmzalanan deklarasyonda; Rusya, ABD ve Fransa eş başkanlığındaki bu grup dağıtılarak Minsk sürecinin resmen sonlandırılması için AGİT'e gönderilen mektubun da Azerbaycan ve Ermenistan Dışişleri Bakanlıkları tarafından paraflandığı belirtildi.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev'in Ermenistan'la olası bir anlaşma için ortaya koyduğu şartlar arasında Minsk Grubu'nun dağıtılması da bulunuyordu.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Beyaz Saray'da atılan imzaların ardından yayımladığı yazılı açıklamada, varılan anlaşmayı memnuniyetle karşıladıklarını duyurdu.
"Azerbaycan ve Ermenistan arasında kalıcı barışın tesisine yönelik sağlanan ilerlemeden ve bu kapsamda bugün (8 Ağustos) Vaşington'da kayda geçirilen iradeden memnuniyet duyuyoruz" denilen açıklamada, uluslararası çatışma ve krizlerin giderek yoğunlaştığı bir dönemde atılan bu adımın "bölgesel barış ve istikrarın sağlanması bakımından son derece önemli bir gelişme" olduğu belirtildi.
Açıklamanın devamında, "ABD Yönetimi'nin sürece sağladığı katkıları takdir ediyoruz. Güney Kafkasya'nın huzur ve refaha kavuşması yönünde tarihi bir fırsat yakalanmıştır. Türkiye olarak, bu fırsatın hayata geçirilmesi için ortaya koyulan çabalara katkı sunmaya devam edecek ve can Azerbaycan'ın özveriyle sürdürdüğü gayretleri destekleyeceğiz" ifadelerine yer verildi.
DW,AFP / CÖ,MUK
