TEL AVIV (AA) - İsrail, 13 Haziran'da "nükleer silah üretimini önlemek ve füze kapasitesini ortadan kaldırmak" iddiasıyla İran'a yönelik saldırılara başladığını duyurdu. İran'dan da bu saldırılara karşı balistik füze ve insansız hava aracıyla karşı saldırılar sürüyor.
İran'a yönelik saldırıların başlamasıyla İsrail toplumunda aykırı sesler kısılmaya başlarken Başbakan Binyamin Netanyahu ve hükümetinin muhaliflerinden de İran'a saldırılarla "tehdidin önlenmesi" söylemine destek geldi.
Başbakan Binyamin Netanyahu'nun daha önce çok kez dile getirdiği İran rejimini devirme hedefine İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, "İran'ın dini lideri Ali Hamaney'in artık bir geleceğinin kalmadığı" ifadesiyle işaret etti.
İsrail saldırılarının açıktan "nükleer programı sonlandırmak ve füze tehdidini bertaraf etmek" amacında başarılı olup olmayacağı, İran rejiminin devrilip devrilmeyeceği ve bu çatışma sonrasında bölgede ne gibi şartların oluşacağıysa belirsizliğini koruyor.
İsrail'in eski Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı ve Dışişleri Bakanlığı Sekreteri Alon Liel ve Haaretz gazetesi yazarı Gideon Levy, İran'a yönelik saldırıların İsrail'in "asıl meselesi" Filistin meselesinin gündemden düşmesine neden olduğu, İran'a yönelik saldırıların Netanyahu hükümetine desteği artırdığı ve Tel Aviv yönetiminin asıl amacının İran'da rejim değişikliği olsa da bunda başarılı olma ihtimalinin düşük olduğu görüşlerini AA muhabiriyle paylaştı.
"Rejimin devrilmesi, İran toplumunda oluşacak muhalefete bağlı"Emekli Büyükelçi Liel, İsrail'in İran'a saldırıları başlayana kadar Gazze'deki insanlık felaketi nedeniyle "uluslararası eleştiri tsunamisi" ile karşı karşıya olduklarını, fakat İran'a saldırıların bu ivmeyi değiştirdiğini, Avrupa'nın saldırıları desteklediğini ve dikkatlerin tamamen bu yöne kaydığını söyledi.
İsrail halkının Gazze'den saldırıların geldiği 7 Ekim 2023'ün ardından "intikam dolu olduğuna ve gündeminde barışın bulunmadığına" işaret eden Liel, "sonsuza kadar savaş" vizyonunun İsrail'e ve dünyadaki Yahudilere zarar vereceğini belirtti.
Liel, buna karşın "halkın çoğunluğunun İran'a yönelik saldırıları desteklediğinin" altını çizdi.
İsrail'in saldırılarla İran'ın nükleer programını geciktirdiğine ve füze kabiliyetine büyük bir darbe indirdiğine işaret eden Liel, buna karşın Tahran'ın nükleer emellerin tamamen ortadan kaldırılabileceğine inanmadığını belirtti.
Emekli Büyükelçi Liel, "saldırıların artık durması gerektiğini ve ABD'nin müzakere masasına daha güçlü bir şekilde oturma imkanının oluştuğunu" dile getirdi.
Doğrudan ilan etmese de İsrail'in temel hedefinin İran rejimini devirmek olduğuna dikkati çeken Liel, şunları söyledi:
"İsrail'in, ilan etmese de, İran'daki rejimi devirmek gibi başka bir hedefi daha var. Nükleer emelleri tamamen ortadan kaldırabileceğimizi sanmıyorum, ama geciktirebiliriz. Rejimle ilgili olarak ise, tabandan ve halkın desteğiyle bir muhalefet oluşup oluşmayacağı İran halkına bağlı."
Liel, "İran'ın İsrail'e yönelik tehdidini derinden hissettiklerini ve İran'ın vekil güçlerinin yaklaşık 2 senedir İsrail'e saldırdığını" ileri sürerek İsrail halkının bakışına ilişkin şunları söyledi:
"Yaşadığım şehirdeki sığınaklarda 60 ila 70 kez bulundum. Kuzey ve güneydeki İsrailliler için bu daha fazlaydı. Yani İran tehdidi çok somuttu, çok korkutucuydu. Bence İsrail'de İran'a yönelik saldırıya halkın desteği çok yüksek."
Büyükelçi, İsrail'in bölgedeki saldırılarının temelinde Filistin meselesi olduğuna, Filistinlilerin hakları verilmeden ve iki devletli çözüme ulaşılmadan gerilimlerin sona ermeyeceği değerlendirmesinde bulundu.
"Henüz ortadayız, bu (İran'a saldırılar) bir felaketle de sonuçlanabilir"İsrail'in Filistinlilere karşı şiddeti ve ayrımcı işgal politikalarını eleştirileriyle tanınan Haaretz yazarı Levy de "İran'ın nükleer silaha ne kadar yakın olduğunu bilmiyoruz. İsrail çok yakın olduğunu iddia ediyor. O zaman bu operasyonu meşru olarak görebilirim." ifadelerini kullandı.
Levy buna karşın ABD'nin İran'ın hala nükleer silah üretmeye çok uzak olduğunu düşündüğüne dikkati çekti.
İsrail Başbakanı Netanyahu'nun hayatını "İran'ın nükleer silah sahibi olmamasına adadığını" söyleyen Levy, Hizbullah'ın yenilmesi ve ABD'nin yeşil ışık yakmasını Netanyahu'nun bir fırsat olarak gördüğünü belirterek "Bunun tehlikeli bir macera olduğunu düşündüm. Henüz nasıl sonuçlanacağını bilmiyoruz, olayın ortasındayız." dedi.
Haaretz yazarı Levy, "İsrail toplumunda İran'a saldırılara desteğin yüzde 90'ın üzerinde" olduğunu, çünkü "İsrail'i yok etmekle tehdit eden İran'ın nükleer silaha sahip olmasının varlık-yokluk meselesi olarak görüldüğünü" ve dolayısıyla Netanyahu'ya desteğin arttığını aktardı.
Levy, "Henüz ortadayız, bu bir felaketle de sonuçlanabilir. Nasıl biteceğini henüz bilmiyoruz." dedi.
Netanyahu'nun İran'ın nükleer silah üretmesini engellemenin tek yolunun rejim değişikliğinden geçtiğini değerlendirdiğini aktaran Levy, bugün saldırılarla her şey yok edilse de Netanyahu'nun rejim devam ettiği sürece yeni kapasitenin ortaya çıkacağını düşündüğünü söyledi.
Levy, Netanyahu doğrudan rejim değişikliğini hedeflediklerini saldırılara başladıktan doğrudan söylemekten kaçınıp ima etse de, Savunma Bakanı Katz'ın bunu açıkça dile getirdiğini belirtti.
ABD'nin çeşitli ülkelerde rejim değişikliği yapmaya çalışsa da dışarıdan bir güç olarak bunda başarılı olamadığına işaret eden İsrailli yazar, "Bir ülkenin başka bir ülkenin rejimini değiştirebileceğine inanmıyorum. Planın bu olup olmadığını bilmiyorum ama İran'da rejim değişikliği görmek istedikleri kesin." değerlendirmesinde bulundu.
Levy, İsrail istihbarat servisi Mossad'ın İran'ın derinliklerine sızdığını belirterek Tel Aviv yönetiminin rejim değişikliğini amaçlamasına örnek olarak şunu gösterdi:
"İsrail İran'ın televizyon kanalını bombaladı. Bu rejimi değiştirmekle ilgili, çünkü televizyon kanalının İran'ın nükleer kapasitesiyle hiçbir ilgisi yok. Televizyon kanalında uranyum üretilmez, uranyum zenginleştirilmez. Bunu yaptılar çünkü bu rejimin bir sembolüydü."
İsrail'in saldırılarının doğrudan rejim değişikliğine neden olma ihtimalini düşük gören Levy, ancak bu saldırıların İran rejiminin devrilmesine zemin hazırlayabileceğini ve ülkede sonrasında olacak gelişmeleri ise İsrail'in kontrol edemeyeceğini belirterek "Bundan sonra ne olacağı tamamen İran halkına bağlıdır." dedi.
Levy de tıpkı emekli büyükelçi Liel gibi tüm sorunların kaynağının İsrail'in Filistin'i ve Filistinlileri işgali sorunu olduğuna işaret ederek sözlerini şöyle sona erdirdi:
"Ne yaparlarsa yapsınlar, bu sorunun özü budur. İşgal ve apartheid devam ettiği sürece direniş de devam edecek ve direniş devam ettiği sürece İsrail güvende olmayacaktır."
Muhabir: Faruk Hanedar,Enes Canlı